کد مطلب:28626 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:26

گنجینه پرسمان » اديان و مکاتب

چگونه قانون عليت و هم چنين فطري بودن خداشناسي را اثبات كنيم؟

ه نظر مي رسد اشكالات موجود در ذهن شما درباره براهين ياد شده ناشي از عوامل زير مي باشد: 1- طرح بسيار فشرده و ناقص اين مباحث در كتب درسي، آن هم بدون گذار منطقي از مباني و پيش نيازهاي منطقي و فلسفي اين گونه مباحث؛ 2- كاستي در شيوه هاي تدريس و احياناً فقدان اساتيد متخصص و ژرفكاو در اين گونه مسائل؛ 3- ضعف يادگيري دقيق و فهم عميق. طبيعي است حل اين مشكل در نامه و به طور مختصر هرگز امكان پذير نيست. از اين رو به طور مختصر نكاتي را مورد اشاره قرار مي دهيم. الف) قاعده عليت يكي از براهين بسيار نيرومند و خدشه ناپذير در اثبات وجود خداوند است و به شيوه هاي مختلفي از آن مي توان بهره جست. در عين حال براهيني نيز بر وجود خدا اقامه شده است كه مبتني بر اين برهان نمي باشد؛ مانند برهان صديقين در تقرير علامه طباطبايي كه در كتاب «نهايةالحكمه» در مباحث «الهيات بمعني الاخص» ذكر شده است. ب ) تسلسل اقسامي دارد. بعضي از اقسام آن (مانندتسلسل عددي) محال نيست و مقدمه اثبات وجود خدا قرار نمي گيرد؛ ولي برخي از اقسام آن با شرايط معيني كه در كتاب هاي مفصل فلسفي (همچون اسفار اربعه) آمده است، قطعاً محال مي باشد و بدون هيچ خدشه اي مي تواند مقدمه در اثبات وجود خداوند قارر گيرد. در عين حال حكما و فلاسفه اسلامي از زمان بوعلي به بعد براهيني بر اثبات وجود خداوند اقامه كرده اند كه متوقف بر استحاله تسلسل نمي باشد؛ به طوري كه حتي اگر تسلسل محال هم نباشد، وجود خداوند اثبات مي شود. اين مسأله از ابتكارات بزرگ فلاسفه اسلامي است و با آن كه قرن هاي متمادي از آن مي گذرد، هنوز در انديشه غربي اثبات وجود خداوند مبتني بر استحاله تسلسل است. ج ) فطري بودن خداشناسي نيز امري بديهي و روشن است و هيچ ربطي به تلقين وعادت ندارد؛ زيرا تلقين و عادت در دايره زماني و مكاني محدودي صورت مي پذيرد و به تدريج پديد مي آيد و سپس رنگ مي بازد. در حالي كه «خداباوري» همزاد انسان است و از آغاز خلقت بشر بوده و در طول تاريخ هم چنان پايايي و دوام خويش را حفظ كرده است. در ميان ميل و اقوام مختلف و ارباب فرهنگ ها و تمدن هاي گوناگون نيز ظهور و بروز نيرومندي دارد و همواره اتحاد و آئيسم حالت يك استثنا و خروج از قاعده را داشته است. اگر بخواهيم خداباوري را مولود عادت و تلقين به حساب آوريم، مثل اين است كه غريزه نيرومند جنسي را انكار نموده و وجود مناسبات و گرايش هاي جنسي را ناشي از تلقين و عادت بدانيم. د ) بررسي عميق براهين ياد شده، نيازمند يك دوره آموزش منطق و فلسفه مي باشد. در عين حال جهت آگاهي بيشتر منابع زير معرفي مي شود: 1- مقالات فلسفي، ج 1 - 3،شهيد مطهري 2- آموزش فلسفه، ج 1 - 3،محمد تقي مصباح يزدي 3- جهان بيني در فلسفه ما،شهيد مطهري 4- اصول فلسفه و روش رئاليسم، ج 5،شهيد مطهري 5- علل گرايش به ماديگري،شهيد مطهري 6- فطرت،شهيد مطهري 7- هستي شناسي،مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني 8- شرح مبسوط منظومه،شهيد مطهري 9- الهيات شفا،شهيد مطهري